Áp suất là gì? Công thức tính, ứng dụng trong đời sống hàng ngày

Áp suất là một trong những đại lượng vật lý quan trọng, được ứng dụng rộng rãi trong khoa học và đời sống. Từ việc đo huyết áp trong y học, kiểm tra áp suất lốp xe, đến vận hành các thiết bị công nghiệp như máy nén khí, bơm hút chân không — tất cả đều dựa vào nguyên lý áp suất. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ áp suất là gì, công thức tính áp suất, điểm khác nhau giữa áp suất và áp lực, cùng với những ứng dụng thực tế của áp suất trong hoạt động hàng ngày.

Áp suất là gì?

Áp suất (tiếng anh: Pressure) là đại lượng vật lý đặc trưng cho độ lớn của lực tác dụng vuông góc trên một đơn vị diện tích. Nói cách khác, áp suất cho biết mức độ “nén” hay “ép” mà một vật hoặc chất lỏng, chất khí gây ra lên bề mặt tiếp xúc.

Ví dụ dễ hiểu: Khi bạn dùng kim nhọn đâm vào miếng cao su, đầu kim nhỏ nên tạo áp suất lớn, dễ xuyên qua. Còn nếu dùng đầu bút chì cùn thì diện tích lớn hơn, áp suất nhỏ hơn nên khó xuyên.

Một số đơn vị đo phổ biến của áp suất như: Pa, Kpa ( 1Kpa = 1000 Pa), Bar (1 Bar = 100.000 Pa), Mbar (1 Mbar = 1.000.000 Pa).

Công thức tính áp suất

Công thức cơ bản của áp suất được xác định như sau:

P = F / S

Trong đó:

• p: Áp suất (đơn vị Pascal – Pa) 
• F: Lực tác dụng vuông góc lên bề mặt (N – Newton) 
• S: Diện tích bề mặt chịu lực (m²) 

Áp suất sẽ tăng khi lực tăng hoặc diện tích giảm.

Ví dụ: một người đi giày cao gót sẽ tạo áp suất lớn hơn người đi giày thể thao vì diện tích tiếp xúc nhỏ hơn.

Áp suất khác áp lực ở điểm nào?

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm áp suất và áp lực, tuy nhiên chúng không giống nhau:

Áp lực là lực tác dụng vuông góc lên một bề mặt (đơn vị N).

Áp suất là phần lực đó phân bố trên một đơn vị diện tích (đơn vị Pa).

Hiểu đơn giản: áp lực là nguyên nhân, còn áp suất là kết quả thể hiện mức độ tác dụng của áp lực.

Ứng dụng của áp suất trong hoạt động hàng ngày

Áp suất xuất hiện trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống:

Trong công nghiệp: Ứng dụng trong bơm hút chân không, máy nén khí, bình chứa áp lực, giúp điều khiển và vận chuyển chất lỏng hoặc khí.

Trong y học: Dùng để đo huyết áp, theo dõi sức khỏe tim mạch.

Trong nấu ăn: Nồi áp suất giúp tăng áp suất bên trong, làm nhiệt độ sôi của nước cao hơn giúp thực phẩm chín nhanh và mềm hơn.

Trong giao thông: Áp suất lốp xe quyết định độ bám đường và an toàn khi di chuyển.

Trong sinh hoạt: Ống hút hoạt động nhờ chênh lệch áp suất giữa miệng và trong cốc.

>> Xem thêm: Đơn vị đo áp suất là gì?